Zaburzenia ze spektrum autyzmu to etykieta diagnostyczna nadana szerokiej kategorii zaburzeń neurorozwojowych.
Typy te były kiedyś diagnozowane indywidualnie na podstawie różnic i nasilenia objawów:
- zaburzenie autystyczne
- Zespół Aspergera
- wszechobecne zaburzenia rozwojowe niewymienione gdzie indziej (PDD-NOS)
- zaburzenie dezintegracyjne w dzieciństwie
W 2013 r. Diagnostyczny i statystyczny podręcznik zaburzeń psychicznych (DSM-5) zrewidował te klasyfikacje. Wszystkie typy autyzmu są teraz połączone w jedną diagnozę zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD).
Zmiany w terminologii odzwierciedlają nowszą diagnozę. Ale poprzednia terminologia nie została całkowicie wycofana w rozmowie. Niektórzy dostawcy mogą nadal mówić o diagnozie opartej na poprzedniej etykiecie diagnostycznej. To nakładanie się może być mylące.
Przyjrzyjmy się bliżej niektórym terminom, które możesz usłyszeć w związku z autyzmem i ich dopasowaniu do zmieniającego się krajobrazu.
Jakie są objawy autyzmu?
Najbardziej oczywiste objawy obejmują zwykle komunikację i interakcję z innymi.
Może to mieć wpływ na umiejętności uczenia się, myślenia i rozwiązywania problemów. Intelektualnie, osoby z autyzmem mogą być poważnym wyzwaniem dla utalentowanych.
Każdy jest inny. Niektórzy ludzie będą mieli wiele objawów, a niektórzy tylko kilka. Oznaki autyzmu u 3-latka lub 4-latka mogą wyglądać inaczej niż u nastolatka lub osoby dorosłej.
Ogólne objawy autyzmu mogą obejmować:
- dziecko, które nie reaguje na swoje imię
- unikanie kontaktu wzrokowego lub brak świadomości, gdy inni mówią
- niezrozumienie udostępniania lub zmieniania się
- niechęć do kontaktu fizycznego, chyba że zainicjują
- nie patrzeć na pokazywane im przedmioty
- nie wskazuje ani nie reaguje na wskazywanie
- brak mimiki lub niezwykłej mimiki
- powtarzanie słów lub wyrażeń
- wykonywanie powtarzalnych ruchów (stimming)
- trudności w wyrażaniu potrzeb
- niezdolność do grania w gry „udawane”, preferowanie zabawy w pojedynkę
- trudności w przystosowaniu się do zmian lub załamania emocjonalne
- nadwrażliwość na dźwięk, zapach, smak, wzrok lub dotyk
- potrzeba zorganizowania lub sztywnego zachowania
- opóźniona mowa i umiejętności językowe lub brak gestykulacji
- utrata wcześniej wyuczonych umiejętności
U starszych dzieci i dorosłych możesz również zauważyć:
- trudności z czytaniem mowy ciała, mimiki i innych sygnałów społecznych
- brak sarkazmu, dokuczania lub figur retorycznych
- mówiąc monotonnie
- trudności w tworzeniu relacji
Terminy określające rodzaje autyzmu nie są już używane
Kiedy klasyfikowano autyzm według typów, diagnoza była skomplikowana i często stresująca dla rodzin. Granice między różnymi typami autyzmu mogą być niewyraźne.
Pojedyncza diagnoza ASD odciąga nacisk od kategoryzacji i kładzie nacisk na wczesną interwencję i dostęp do kluczowych usług.
Jeśli Ty lub Twoje dziecko otrzymaliście diagnozę przed zmianą DSM-5, nadal możecie używać starszej terminologii. To jest w porządku. Twój lekarz może nadal używać tych terminów, jeśli okażą się pomocne.
Zespół Aspergera
Zespół Aspergera był na łagodnym końcu spektrum. Osoby z zespołem Aspergera były często uważane za dobrze funkcjonujące, z normalną lub ponadprzeciętną inteligencją.
Oznaki i objawy obejmowały:
- upośledzenie interakcji społecznych
- kłopoty z odczytywaniem mimiki twarzy, mowy ciała i sygnałów społecznych
- niezrozumienie ironii, metafory czy humoru
- niezręczna mowa ciała, stanie zbyt blisko lub zbyt głośna mowa
- brak kontaktu wzrokowego
- powtarzanie tych samych zachowań i czynności
Dla innych może to być interpretowane jako oznaki chamstwa, więc nawiązywanie przyjaźni może być wyzwaniem. Inne znaki to:
- niezgrabność
- słabe pismo
- wąski zakres zainteresowań lub zaabsorbowanie jednym zainteresowaniem
- powtarzalne zachowania
- potrzeba rutyny i sztywnych zasad
- łatwo się denerwować, gdy sprawy nie idą zgodnie z planem
Wszechstronne zaburzenia rozwojowe, niewymienione gdzie indziej (PDD-NOS)
Diagnoza PDD-NOS została postawiona, gdy zaburzenie rozwojowe nie do końca spełniało kryteria autyzmu, zespołu Aspergera, zespołu Retta lub dziecięcego zaburzenia dezintegracyjnego.
PDD-NOS spadł w łagodnej do środkowej części widma. Nazywano go również „nietypowym autyzmem”.
Objawy PDD-NOS mogły obejmować:
- deficyty zachowań społecznych
- nierówny rozwój umiejętności
- słabo rozwinięta mowa i język
- trudności z akceptacją zmian
- niezbyt częste reakcje na smak, wzrok, dźwięk, zapach lub dotyk
- powtarzalne lub rytualne zachowania
- niezwykłe upodobania i antypatie
Zaburzenie autystyczne
Zaburzenia autystyczne znajdowały się na skrajnym krańcu spektrum. Prawdopodobnie wcześnie zauważysz szereg symptomów. Obejmują one:
- wyzwania związane z interakcjami społecznymi
- Problemy z komunikacją
- powtarzalne zachowania
Inne znaki mogą obejmować:
- napady złości lub „załamania”
- zaburzenia snu i jedzenia
Dzieci na skrajnym krańcu spektrum mogą preferować zabawę samotnie, bez zainteresowania innymi lub światem zewnętrznym. Potrzebny jest dla nich wysoki poziom wsparcia.
Zaburzenie dezintegracyjne w dzieciństwie
Dziecko z tym zaburzeniem przez pierwsze kilka lat osiągnęło normalne etapy rozwoju. Potem nastąpił gwałtowny spadek nabytych umiejętności, obejmujących:
- język i komunikacja
- umiejętności społeczne, zabawy i umiejętności samoopieki
- zdolności motoryczne oraz kontrola jelit i pęcherza
Zaburzenie dezintegracyjne w dzieciństwie znalazło się na najgorszym końcu spektrum.
Dlaczego ta terminologia nie jest już używana przez lekarzy
Spektrum ilustruje szeroki zakres opóźnień rozwojowych i nasilenia objawów.
ASD obejmuje osoby, które mają kilka łagodnych cech autystycznych, do tych, którzy potrzebują pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Reprezentuje każdy poziom inteligencji, a także różne stopnie zdolności komunikacyjnych i społecznych.
Różnice między jednym a drugim typem mogą być subtelne i trudne do określenia. Ścisła kategoryzacja może być mniej ważna niż dostęp do potrzebnych usług.
Diagnoza na spektrum oznacza, że możesz zwrócić uwagę na ocenę indywidualnych potrzeb.
Inna terminologia opisująca rodzaje autyzmu, które słyszałeś
Terminy takie jak „łagodne” lub „dobrze funkcjonujące” nie są oficjalnymi diagnozami. Ale mogą być przydatne w zrozumieniu ogólnego zakresu widma.
Być może słyszałeś również o trzech „poziomach” autyzmu, przy czym poziom 1 jest najłagodniejszy, a poziom 3 najcięższy. Te terminy również nie są dziś używane przez lekarzy.
Wysoko funkcjonujący autyzm
Wysoko funkcjonujący autyzm opisuje „łagodny” autyzm lub „poziom 1” w spektrum.
Zespół Aspergera jest często opisywany jako wysoko funkcjonujący autyzm. Objawy są obecne, ale potrzeba wsparcia jest minimalna.
Szeroki fenotyp autyzmu
Szeroki fenotyp autyzmu to grupa lekkich cech językowych i osobowości autyzmu. Objawy są łagodne i mogą nie mieć znaczenia klinicznego dla rozpoznania.
Badacze zauważyli, że jest to czasami widoczne u krewnych osób z diagnozą autyzmu.
Ciężki autyzm
Ciężki autyzm jest czasami nazywany „poziomem 3” w spektrum. Osoby z ciężkim autyzmem wymagają pomocy w codziennym funkcjonowaniu.
Opieka lub wysoki poziom wsparcia mogą być potrzebne w nieskończoność.
Czy zespół Retta jest autyzmem?
Zespół Retta lub zaburzenie Retta są również określane jako „autyzm-demencja-ataksja-utrata celowego używania rąk”. Ale to nie jest uwzględnione w spektrum autyzmu. To choroba mózgu spowodowana mutacjami genetycznymi.
Klasyczny zespół Retta dotyka głównie dziewczęta, które rozwijają się normalnie przez pierwsze kilka miesięcy. Następnie zaczynają pojawiać się objawy obejmujące:
- język i komunikacja
- uczenie się
- koordynacja
W końcu dotknięte chorobą dzieci zaczynają tracić kontrolę nad swoimi rękami. Inne objawy to:
- powtarzające się ruchy rąk
- spowolniony wzrost lub mały rozmiar głowy
- plucie i ślinienie się
- niezwykłe ruchy oczu, wpatrywanie się lub mruganie
- zimne kończyny
- zaburzenia snu
- drażliwość
- nieprawidłowości w oddychaniu
- drgawki
- skrzywienie kręgosłupa
Jak uzyskać diagnozę autyzmu
Jeśli uważasz, że Twoje dziecko może mieć objawy autyzmu, porozmawiaj z jego pediatrą lub lekarzem pierwszego kontaktu.Mogą skierować Cię do odpowiedniego specjalisty, takiego jak:
- pediatra rozwojowy
- neurolog dziecięcy
- psychiatra lub psycholog
Możesz również poprosić o ocenę w publicznym ośrodku wczesnej pomocy w swoim stanie. To nic nie kosztuje i nie potrzebujesz skierowania od lekarza ani diagnozy. Twój lokalny okręg szkolny może również udzielić pomocy.
Nie ma testów medycznych pozwalających na zdiagnozowanie zaburzeń ze spektrum autyzmu. Lekarz może postawić diagnozę na podstawie kompleksowej oceny zachowania i badań przesiewowych w zakresie rozwoju.
Niektóre osoby z widma będą potrzebowały minimum usług wsparcia. Inni będą wymagać dużo. Tak czy inaczej, wczesna interwencja wiąże się z długoterminowymi pozytywnymi skutkami dla osób z autyzmem.
Na wynos
Diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu obejmuje szereg schorzeń, które zostały zdiagnozowane osobno przed 2013 rokiem. Granice między tymi stanami nie zawsze były jasne i mogą być mylące dla wszystkich zaangażowanych.
Spektrum obejmuje szeroki zakres objawów i ich ciężkości. Ewolucja widma i zmieniająca się terminologia powinny ułatwić zrozumienie rzeczy.
Widmo może również pomóc przyspieszyć diagnostykę i dostęp do usług. Dzięki wczesnej interwencji osoby z autyzmem mogą nauczyć się umiejętności, które mogą trwać przez całe życie.
