Jeśli kiedykolwiek przeprowadziłeś badania, aby ustalić, czy ktoś, kogo znasz, jest narcyzem, prawdopodobnie spotkałeś się z wieloma artykułami, w których stwierdzono, że narcyzi są z natury źli i niezdolni do zmiany.
Te założenia nie oddają jednak złożoności narcyzmu. Prawda jest taka, że każdy jest do tego zdolnyzmian. Po prostu wielu osobom z narcyzmem brakuje chęci lub napotykają inne bariery (w tym szkodliwe stereotypy).
Osoby z tendencjami narcystycznymi mogą wykazywać:
- wspaniałe zachowanie i fantazje
- arogancja i uprawnienia
- niska empatia
- potrzeba podziwu i uwagi
Te cechy, choć często są głęboko zakorzenione, nie zawsze są trwałe. W rzeczywistości badanie z 2019 roku sugeruje, że tendencje narcystyczne naturalnie zmniejszają się wraz z wiekiem.
Nie oznacza to jednak, że musisz czekać, aż natura obróci swój bieg. Jeśli ktoś jest gotowy na zmianę, terapia oferuje szybszą i skuteczniejszą ścieżkę.
Jak sprawdzić, czy ktoś jest gotowy na zmianę
Ponownie, niektórzy ludzie z narcystycznymi tendencjami mogą nie być zainteresowani zmianą. Ale inni to robią.
Jak ustalasz, czy Ty lub ktoś bliski jesteście gotowi na zmianę? Nie ma jednej odpowiedzi.
„Ktoś musiałby uznać, że postrzeganie innych jako zasobów, a nie ludzi z własnymi zainteresowaniami, powoduje ich cierpienie i jest na tyle zainteresowany ich myślami i uczuciami, aby dowiedzieć się, jak i dlaczego podchodzą do innych w ten sposób”. mówi dr Jason Wheeler, nowojorski psycholog.
Poniższe znaki sugerują, że ktoś jest otwarty na badanie swojego zachowania i odkrywanie sposobów wprowadzania zmian.
Uznanie uczuć innych
Wiele osób uważa, że „narcyzm” oznacza „brak empatii”. Podczas gdy osobom z tendencjami narcystycznymi często trudno jest rozważyć uczucia i perspektywy innych ludzi, badania z 2014 roku sugerują, że empatia, choć często niska, nie zawsze jest nieobecna.
Osoby z narcyzmem mogą rozwinąć większą empatię, gdy są do tego zmotywowane, zwłaszcza gdy przyjmują perspektywę osoby, którą uważają za podobną do siebie, lub gdy rozważają doświadczenia swoich dzieci lub innych, którzy je idealizują lub cenią.
Ktoś, kto okazuje uczucie lub troskę o określone osoby, może być gotowy do zbadania dalszych zmian w terapii.
Zainteresowanie ich zachowaniem
Ktoś, kto zastanawia się, dlaczego zachowują się w taki sposób, może być otwarty na badanie ich zachowania podczas terapii. Zainteresowanie to może pojawić się po przeczytaniu artykułów lub książek na temat narcyzmu lub gdy ktoś wskazuje na ich narcystyczne tendencje.
Osoby z cechami narcystycznymi mogą całkiem dobrze funkcjonować w życiu codziennym. Inteligencja i chęć odniesienia sukcesu mogą podsycać zainteresowanie nie tylko własnym zachowaniem, ale także zachowaniem innych. Może to prowadzić do postępu w postrzeganiu innych ludzi jako równych, a nie gorszych.
Chęć do autorefleksji
Autorefleksja może być wyzwaniem dla osób borykających się z narcyzmem, ponieważ niszczy ich ochronną powłokę doskonałości.
Kluczową cechą narcyzmu jest niemożność dostrzeżenia mieszanki pozytywnych i negatywnych cech, które posiadają wszyscy ludzie (zwanych całymi relacjami z obiektem).
Zamiast tego większość ludzi z cechami narcystycznymi ma tendencję do postrzegania ludzi, łącznie z nimi, jako całkowicie dobrych (idealnych) lub całkowicie złych (bezwartościowych). Jeśli ich założenie o własnej doskonałości zostanie zakwestionowane, mogą uderzyć lub wpaść w pułapkę spirali wstydu i nienawiści do siebie.
Ci, którzy potrafią badać i zastanawiać się nad negatywnymi zachowaniami - bez odpowiadając poprzez dewaluację osoby zgłaszającej krytykę lub samego siebie - może być gotowa do szerszej eksploracji.
Podwójna diagnoza
Nierzadko zdarza się, że osoby z narcystycznymi skłonnościami doświadczają innych problemów ze zdrowiem psychicznym, w tym depresji, lęku, jadłowstrętu psychicznego i nadużywania substancji psychoaktywnych.
Te inne problemy, zamiast cech narcystycznych, często zachęcają ludzi do poszukiwania terapii. Chęć złagodzenia istniejącego bólu emocjonalnego i zapobiegania przyszłym cierpieniom może być silną motywacją do pracy na rzecz zmiany.
Jak wygląda leczenie
Chociaż terapia może pomóc w rozwiązaniu problemów związanych z narcyzmem, działa najlepiej, gdy jest prowadzona przez terapeutę ze specjalistycznym szkoleniem w zakresie radzenia sobie z narcyzmem i narcystycznym zaburzeniem osobowości (NPD).
Nawet z wykwalifikowanym terapeutą proces ten może zająć kilka lat. Nierzadko zdarza się, że ludzie rezygnują z terapii, gdy zauważą poprawę w zakresie określonych niepożądanych objawów, takich jak depresja, lub gdy nie czują się już zaangażowani w związaną z nią pracę.
Istnieje kilka podejść do radzenia sobie z narcyzmem, ale terapia zazwyczaj obejmuje następujące podstawowe kroki:
- identyfikacja istniejących mechanizmów obronnych
- badanie przyczyn tych metod radzenia sobie
- uczenie się i ćwiczenie nowych wzorców zachowań
- badanie wpływu zachowań na innych
- badanie powiązań między ich wewnętrznym głosem a traktowaniem innych
Kluczem do trwałego postępu są często:
- pomaganie komuś zobaczyć, jak pozytywna zmiana może przynieść mu korzyści
- pomagając im odkrywać przyczyny narcystycznej obrony bez krytyki i osądu
- oferowanie walidacji
- zachęcanie do wybaczania siebie i współczucia dla siebie w celu radzenia sobie ze wstydem i wrażliwością
Znalezienie odpowiedniego rodzaju terapii
Istnieje kilka rodzajów terapii, które są szczególnie przydatne w radzeniu sobie z narcyzmem.
Terapia schematów, nowsze podejście do leczenia, które okazuje się korzystne w leczeniu narcyzmu, pomaga ludziom radzić sobie z traumą wczesnych doświadczeń, które mogły przyczynić się do narcystycznej obrony.
Inne korzystne terapie obejmują:
- Terapia Gestalt
- terapia oparta na mentalizacji
- psychoterapia skoncentrowana na przeniesieniu
- psychoanaliza
Dr Wheeler podkreśla również znaczenie terapii grupowej dla osób z problemami osobowościowymi. Terapia grupowa daje ludziom możliwość zobaczenia, jak postrzegają ich inni. Pozwala także ludziom zauważyć, jak niektóre elementy ich osobowości wpływają na innych.
Jak wspierać kogoś podczas leczenia
Przyczyny zaburzeń osobowości nie są w pełni znane, ale tendencje narcystyczne zwykle pojawiają się jako rodzaj samoobrony.
Innymi słowy, wiele osób z narcyzmem miało narcystycznego rodzica lub doświadczyło pewnego rodzaju nadużycia lub zaniedbania we wczesnym okresie życia. Negatywne komunikaty i krytyka, które absorbują, stają się ich wewnętrznym głosem.
Aby bronić się przed tym negatywnym głosem, opracowują nieprzystosowane strategie radzenia sobie lub narcystyczne mechanizmy obronne. Sposób, w jaki traktują innych, zwykle odzwierciedla to, co o sobie myślą.
Jeśli ktoś, kogo kochasz, wybrał pomoc w walce z narcyzmem, oto kilka sposobów, w jakie możesz go wesprzeć.
Zaoferuj zachętę i potwierdzenie
Osoby z narcyzmem zazwyczaj dobrze reagują na pochwały. Mogą chcieć dobrze sobie radzić, aby zademonstrować swoje umiejętności, zwłaszcza na początku terapii. Twoje uznanie dla wysiłku, jaki wkładają, może zmotywować ich do kontynuowania i zwiększyć prawdopodobieństwo pomyślnej terapii.
Dowiedz się, kiedy robią postępy
Terapia narcyzmu może zająć dużo czasu, a postęp może następować powoli. Na wczesnym etapie możesz zauważyć pewne zmiany, takie jak próby kontrolowania wybuchów lub unikania nieuczciwości lub manipulacji. Ale inne zachowania, takie jak gniew w odpowiedzi na postrzeganą krytykę, mogą się utrzymywać.
Praca z własnym terapeutą może pomóc ci nauczyć się rozpoznawać ulepszenia i samemu określić, jaka zmiana zachowania musi nastąpić, abyś mógł kontynuować związek.
Dowiedz się, jak wyglądają zachowania związane z przepraszaniem
Część terapii może obejmować rozpoznawanie problematycznych zachowań i naukę zadośćuczynienia. Ale osoba prawdopodobnie nadal będzie miała trudności z przyznaniem się do winy lub szczerymi przeprosinami.
Zamiast omawiać sytuację lub mówić „przykro mi”, mogą zdecydować się na przeprosiny, na przykład zafundowanie ci eleganckiej kolacji lub zrobienie dla ciebie czegoś miłego.
Pułapki, których należy unikać
Utrzymując związek z kimś, kto ma cechy narcystyczne, pamiętaj, że choroby psychiczne nie usprawiedliwiają nadużyć i innych złych zachowań. Twoje samopoczucie powinno pozostać priorytetem.
Uważaj na nadużycia
Narcystyczne zachowania nie zawsze są obraźliwe, ale miej oko na:
- poniżenia, gaslighting i ciche traktowanie
- kłamstwo
- wpadają we wściekłość, gdy nie otrzymują tego, co uważają za należne
- rzucanie się, gdy czujesz się niepewnie lub upokorzony
Współczucie nigdy nie jest złe, ale nie pozwól, aby powstrzymywało Cię ono od zauważania nadużyć lub manipulacji. Możesz dbać o swojego partnera, ale musisz też dbać o siebie.
Nie traktuj terapii jak cudownego lekarstwa
Terapia może przynieść wiele korzyści, ale może nie wystarczyć, aby pomóc tobie i twojemu partnerowi w utrzymaniu wzajemnie spełniającego się związku.
Pamiętaj też, że małe pozytywne zmiany nie sugerują całkowitej poprawy. Staraj się akceptować i zachęcać do takich przypadków wzrostu, nie oczekując od razu więcej tego samego.
Zbyt mocne popychanie kogoś może sprawić, że będzie on opierał się dalszym zmianom, więc często pomaga wybierać bitwy.
Możesz na przykład wywołać próby manipulacji, ale niech uwagi samouwielbienia przechodzą bez komentarza. Równoważenie tego z zachętą do ich wysiłku może również przynieść pozytywne rezultaty.
Nie pozwól, by granice się zsuwały
Może wcześniej powiedziałeś: „Jeśli użyjesz wulgarnego języka, wyjdę na noc”. Po kilku miesiącach, kiedy twój partner wypowiadał jakieś miłe słowa bez uprzedzeń, pewnego razu podczas kłótni zdewaluował cię.
Masz ochotę odpuścić, bo tak dobrze im idzie. Ale to może wzmocnić zachowanie, które rani was oboje. Zamiast tego trzymaj się swoich granic, zachęcając ich do kontynuowania postępów.
Podsumowując
Tendencje narcystyczne mogą poprawić się dzięki wsparciu współczującego, wyszkolonego terapeuty. Jeśli zdecydujesz się pozostać w związku z kimś, kto zajmuje się tymi problemami, niezbędna jest współpraca z własnym terapeutą, aby ustalić zdrowe granice i rozwinąć odporność.
Terapia wymaga dużego zaangażowania i wysiłku. Nawet w trakcie terapii i po jej zakończeniu Twój partner może nigdy nie reagować w sposób, na jaki masz nadzieję. Mogą zmagać się z wrażliwością przez całe życie i nadal stanowić wyzwanie dla empatii.
Jeśli jednak interesują się tym procesem i się go trzymają, niewielka poprawa w ich zachowaniu i nastawieniu emocjonalnym może prowadzić do większej, trwałej zmiany.
Crystal Raypole wcześniej pracowała jako pisarz i redaktor w GoodTherapy. Jej pola zainteresowań obejmują języki i literaturę azjatycką, tłumaczenie japońskie, gotowanie, nauki przyrodnicze, pozytywność seksualną i zdrowie psychiczne. W szczególności stara się pomóc zmniejszyć piętno związane ze zdrowiem psychicznym.
