Zapytaj eksperta: Genetyka dziedzicznego wysokiego cholesterolu

Jak mutacje genetyczne wpływają na poziom cholesterolu?

Mutacje genetyczne mogą wpływać na poziom cholesterolu poprzez zmianę produkcji lub funkcji wytwarzanych przez organizm substancji transportujących lub przechowujących cholesterol. Substancje te nazywane są lipoproteinami.

Istnieje wiele sposobów zmiany produkcji cholesterolu przez mutacje genetyczne, w tym:

• zwiększona lipoproteina o małej gęstości (LDL)
• zmniejszona lipoproteina o dużej gęstości (HDL)
• zwiększone trójglicerydy
• zwiększona lipoproteina (a)

Bardzo wysoki wzrost poziomu cholesterolu wymaga agresywnego leczenia. Większość zaburzeń genetycznych, które wpływają na cholesterol, prowadzi do bardzo wysokiego poziomu LDL i trójglicerydów, a osoby z tymi zaburzeniami mogą mieć złogi cholesterolu i zablokowane tętnice we wczesnym okresie życia.

Ze wszystkich zaburzeń lipoproteinowych najwięcej badań poświęcono rodzinnej hipercholesterolemii (FH).

Co to jest homozygotyczna FH?

FH występuje, gdy na jednym z chromosomów występuje mutacja receptora LDL. Receptor LDL odgrywa ważną rolę w równowadze poziomu cholesterolu. Aby mieć FH, wystarczy mieć jeden zmutowany gen. Nazywa się to heterozygotyczną FH.

Do homozygotycznej FH dochodzi, gdy oboje rodzice przekazują dziecku mutację genetyczną.

Homozygotyczna FH jest niezwykle rzadkim zaburzeniem, które powoduje bardzo wysoki poziom LDL z powodu dwóch zmutowanych genów. Osoby homozygotyczne pod względem FH mają objawy bardzo wcześnie w życiu, czasem nawet w dzieciństwie.

Ekstremalnie wysokie poziomy LDL są trudne do wyleczenia i często wymagają aferezy LDL, procedury, w której krew musi być filtrowana w celu usunięcia cząsteczek LDL.

Co to jest heterozygotyczna FH?

Heterozygotyczna FH występuje, gdy tylko jeden rodzic przekazał mutację genetyczną receptora LDL. Ze względu na sposób działania tego genu osoba nadal będzie miała FH z tylko jednym zmutowanym genem.

W przypadku heterozygotycznej FH poziom cholesterolu jest bardzo wysoki, ale objawy zwykle nie pojawiają się w dzieciństwie. Z biegiem czasu ludzie mogą tworzyć złogi cholesterolu pod skórą lub na ścięgnie Achillesa.

Często osoby z heterozygotyczną FH mają podwyższony poziom LDL, ale nie są one diagnozowane aż do pierwszego zdarzenia wieńcowego, takiego jak zawał serca.

Czym różni się homozygotyczna FH od heterozygotycznej FH?

Homozygotyczne i heterozygotyczne FH różnią się:

• jak bardzo wzrasta poziom cholesterolu LDL
• ciężkość i skutki choroby
• zabiegi potrzebne do kontrolowania poziomu LDL

Ogólnie rzecz biorąc, osoby z homozygotyczną FH mają cięższą chorobę i mogą wykazywać objawy w dzieciństwie lub w wieku nastoletnim. Ich poziom LDL jest trudny do kontrolowania za pomocą typowych leków cholesterolowych.

Osoby z heterozygotyczną FH mogą nie mieć objawów, dopóki ich wysoki poziom cholesterolu nie zacznie tworzyć złogów blaszki tłuszczowej w organizmie, co powoduje objawy związane z sercem. Ogólnie leczenie obejmuje leki doustne, takie jak:

• statyny
• sekwestranty kwasu żółciowego
• ezetimibe
• fibraty
• niacyna
• Inhibitory PCSK9

Czy jedna forma jest bardziej niebezpieczna niż druga?

Obie formy FH prowadzą do wczesnych złogów płytki nazębnej i incydentów sercowych. Jednak osoby z homozygotyczną FH zwykle mają objawy wcześniej w życiu w porównaniu z osobami, które mają heterozygotyczną FH.

Jeśli masz homozygotyczną FH, poziom LDL jest również trudniejszy do kontrolowania, co czyni go bardziej niebezpiecznym pod tym względem.

Jakie jest prawdopodobieństwo, że FH zostanie przekazane dzieciom?

Jeśli jeden z rodziców jest heterozygotą pod względem FH, a drugi w ogóle nie jest nosicielem tego genu, ich dzieci będą miały 50% szans na posiadanie FH.

Jeśli jeden rodzic jest homozygotyczny pod względem FH, a drugi w ogóle nie jest nosicielem tego genu, ich dzieci będą miały 100% szans na posiadanie FH, ponieważ jeden rodzic zawsze przekaże zmutowany gen.

Jeśli jeden rodzic jest homozygotą pod względem FH, a drugi rodzic jest heterozygotą, wszystkie jego dzieci będą miały FH.

Jeśli oboje rodzice są heterozygotami pod względem FH, istnieje 75-procentowe prawdopodobieństwo, że ich dzieci będą miały FH.

Czy moje dzieci powinny przejść testy?

Biorąc pod uwagę, że istnieje duże prawdopodobieństwo, że dzieci mogą dostać FH od rodziców, jeśli otrzymasz diagnozę FH, zaleca się, aby wszystkie dzieci również zostały przebadane.

Im wcześniej dziecko otrzyma diagnozę FH, tym szybciej można leczyć chorobę. Wczesne leczenie FH może pomóc Twojemu dziecku uniknąć powikłań sercowych.

Dlaczego wykrywanie i leczenie są ważne, jeśli nie mam żadnych objawów?

Wykrywanie i leczenie są bardzo ważne, jeśli masz FH, ponieważ wysoki poziom cholesterolu w tak młodym wieku może prowadzić do wczesnej choroby wieńcowej, udaru i zawału serca. Wysoki poziom cholesterolu we krwi może również prowadzić do chorób nerek.

Osoby z heterozygotyczną FH często nie mają objawów aż do pierwszego zawału serca w wieku około 30 lat. Po osadzeniu się płytki nazębnej w tętnicach bardzo trudno jest ją usunąć.

Podstawowa profilaktyka przed wystąpieniem jakichkolwiek poważnych incydentów sercowych jest lepsza niż leczenie powikłań choroby po uszkodzeniu narządów.

Jakie wskazówki są najważniejsze, aby pomóc w zarządzaniu ryzykiem chorób serca przy FH?

Aby zmniejszyć ryzyko chorób serca, najważniejszymi zasadami stylu życia osób z FH są:

• Wystarczająca ilość ćwiczeń fizycznych. Ćwiczenia to jedyny naturalny sposób na podniesienie HDL, dobrego cholesterolu, który pomaga chronić przed chorobą wieńcową.
• Zapobieganie przybieraniu na wadze. Ćwiczenia pomagają również kontrolować wagę i zmniejszać ryzyko cukrzycy i zespołu metabolicznego poprzez redukcję tkanki tłuszczowej.
• Jedzenie odpowiednich pokarmów.Na poziom cholesterolu wpływa zarówno genetyka, jak i cholesterol w diecie, więc osoby z FH muszą przestrzegać ścisłej diety o niskiej zawartości cholesterolu, aby utrzymać poziom LDL na jak najniższym poziomie.

Utrzymując ten typ stylu życia, możesz opóźnić wystąpienie zawału serca.

Dr Joyce Oen-Hsiao jest dyrektorem kardiologii klinicznej w Yale Medicine. Jest również adiunktem kardiologii klinicznej w Yale School of Medicine. Ukończyła Yale School of Medicine, odbyła staż i rezydenturę w szpitalu St. Raphael w New Haven w stanie Connecticut, gdzie kontynuowała naukę chorób układu krążenia. Jest dyrektorem rehabilitacji kardiologicznej w Yale New Haven Hospital (YNHH) Heart & Vascular Center, a także dyrektorem medycznym programu rehabilitacji kardiologicznej i współdyrektorem programu nadciśnienia płucnego w YNHH-St. Raphael Campus. Jej zainteresowania obejmują kardiologię ogólną, kardiologię zapobiegawczą, choroby serca kobiet, rehabilitację kardiologiczną oraz nadciśnienie płucne.